Alman diasporundakı almanlar sürətlə assimilyasiya olunsa da onun bütün bu ölkələrdə təsiri danılmazdır. Alman diasporunun sayını bir çox Avropa əhalisi kimi, müəyyən etmək çətindir və ən yaxşı şəkildə iki fərqli qrupa bölünür. İllərlə davamlı immiqrasiyadan sonra ABŞ (46 milyon), Braziliya (12 milyon), Argentina (3,5 milyon), Kanada (3,3 milyon) və Çili (500,000) kimi ölkələrdə alman mənşəli xeyli adam var. Bununla belə, bu icmalar öz ölkələrinin mədəniyyətlərinə daha çox assimilyasiya olunub, təbii məkanlarından kənarda alman mənşələrinə dair heç bir iz saxlamayıb və ya çox az saxlayıb. Sayca əhəmiyyətli alman əhalisi olan ölkələr, əsasən, Fransa (437,000), Rusiya (394,000), Hollandiya (369,000), İtaliya (310,000), Avstriya (187,000), İspaniya (153,000) və Polşa (1000) olmaqla, yaxın Avropa ölkələri olurlar. Alman diasporu geniş yayılıb və bu diasporun vəziyyətini qavramaq üçün iki qrupa bölsək, başa düşmək daha asan olar...
Amerika
Amerikadakı alman diasporu ümumiyyətlə yüksək səviyyədə assimilyasiya olunur. Bu, ən çox ABŞ-da nəzərə çarpır və burada alman amerikalılar ölkə əhalisinin ən böyük etnosunu təşkil edir. Yeni populyasiyalar ABŞ-a mühüm mədəni təsir göstərmişdir. Alman dövlətlərinin Amerikada heç vaxt müstəmləkə mövcudluğu olmasa da, böyük bir əhali 17-ci əsrin sonlarından başlayaraq indiki Birləşmiş Ştatların ərazisində məskunlaşmışdı. Əhali əvvəlcə şərq sahillərində Nyu-York, Virciniya və xüsusilə hazırda ölkədə ən çox alman əhalisi olan Pensilvaniyada məskunlaşıb. Ən erkən alman məskənlərindən biri olan Germantown, Pensilvaniya, Amerikanın köləlik əleyhinə hərəkatının doğulduğu yer kimi böyük tarixi əhəmiyyətə malik bir yerdir. 19-cu əsr Alman immiqrasiyasında əhəmiyyətli bir artım göründü və 8 milyondan çox alman ABŞ-da məskunlaşdı, orjinal Şərq Sahil bazasından kənara çıxdı. Əhali indi Pensilvaniyadan Oreqona qədər ölkəni əhatə edən "Alman kəməri" üzrə ölkə daxilində geniş yayılıb. Əhalisinə görə ən böyük alman icmaları Pensilvaniya (4,5 milyon), Kaliforniya (6,5 milyon), İllinoys (2,7 milyon), Texas (2,5 milyon), Viskonsin (2,4 milyon), Miçiqan (2,2 milyon) və Nyu-Yorkdur (2,2 milyon). Konsentrasiyaya görə, ən böyüyü Şimali Dakota (47%), Cənubi Dakota (45%), Viskonsin (44%), Nebraska (43%) və Minnesotadır (38%).
Əhalinin sayı ilə yanaşı, alman diasporunun mədəni təsiri də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu, hər ikisi Alman mənşəli olan Amerika kulinariya ikonalarında hamburger və hot-doqda daha çox nəzərə çarpır. Alman mədəniyyətinin müasir izlərini nisbətən anlaşılmaz hala gətirən əhəmiyyətli inteqrasiyaya baxmayaraq, almanların Birləşmiş Ştatlara təsiri bütün ölkədə aydın görünür.
Amerikanın digər bölgələrində alman diasporunun təsiri açıq şəkildə özünü göstərir. Argentinanın alman irsi xüsusilə diqqətəlayiqdir. Ölkə əhalisinin 8%-nin alman mənşəli olduğu iddia edilir. Böyük əksəriyyəti Volqa çayına bitişik bölgədən gəlir, İsveçrə almanları da əhəmiyyətli azlığı təşkil edir. Sonrakı tarixdə ölkə nasist müharibə cinayətkarlarının əsas məkanı olub və ölkədə təxminən min insan məskunlaşıb. Bunlardan ən məşhuru Hitlerin yaxın çevrəsinin görkəmli nümayəndəsi Adolf Eichmann idi.
Amerika Birləşmiş Ştatları kimi, ölkədə 500.000-dən çox alman dilində danışan olmasına baxmayaraq, əhali ümumiyyətlə sürətlə assimilyasiya olunur.
Braziliya da böyük bir alman əhalisinə malikdir, əksəriyyəti Cənubi Braziliyada yaşayır. Bəzi mənbələr ölkə əhalisinin 7%-dən çoxunun alman əsilli olduğunu təxmin etsə də, konkret rəqəmləri müəyyən etmək çətindir. Təxminən 3 milyon əhali alman dilində danışır.
Avropa
Daha yeni alman immiqrasiyası Avropa ölkələrinə doğru sürüşməyə meyllidir. Almaniyaya qonşu ölkələr Avstriya, Lixtenşteyn və İsveçrə ilə bir sıra mədəni oxşarlıqları bölüşür, buralar alman dilinin əsas danışıldığı yerdir. Avropanın qalan hissəsində də xeyli alman yaşayır.
Fransa yaxınlığına görə ən çox alman əhaliyə sahibdir.
Polşada da böyük bir alman icması var və tarixən iki ölkə arasındakı vaxt sərhədi əhalinin əksəriyyətini təşkil edir.
Avropa Birliyinin yaradılması və daha sonra insanların sərbəst hərəkətinin asanlaşdırılması bütün qitədə alman əhalisinin artmasına səbəb olub.
Alman diasporu haqqında kəmiyyətcə böyüklüyünə və yayılma miqyasına baxmayaraq, nadir hallarda danışılır. Bu, əsasən onun müxtəlif mərkəzlərdə geniş şəkildə assimilyasiyası ilə bağlıdır. Buna baxmayaraq, onun bütün bu ölkələrdə təsiri danılmazdır və hər bir ölkənin mədəni kimliyi üçün vacibdir.
Hazırladı:
Vahid Əli
Diaspora.TV
